Δεκαετία 80

Δεν ανήκω στους ανθρώπους που ζούνε κολλημένοι στο χθες... Το αντίθετο θα έλεγα. Δεν ανήκω καν σε εκείνους που βρίσκουν ότι "παλιά ήταν όλα καλύτερα". Μου αρέσει η ζωή που προχωράει με τα καλά και τα κακά της και νοσταλγώ όμορφες στιγμές που έφυγαν αλλά όχι βασανιστικά. Γλυκά, σαν μια τρυφερή ανάμνηση που νιώθω τυχερή γιατί την έζησα. Γιατί την κουβαλάω σαν "προίκα" και πάω για άλλα...

Πριν από λίγες εβδομάδες όμως, η πανέξυπνη κόρη ενός γείτονα, ετών 13, επιστρέφοντας από μία ημερήσια σχολική εκδρομή, με γύρισε στο παρελθόν και με έκανε να νιώσω "μεγάλη", σχεδόν "σοφή γερόντισσα". 

-Πώς περάσατε;, τη ρώτησα.

-Ε, ξέρετε... Στο πούλμαν ήταν ωραία γιατί είχαμε τα κινητά μας και παίζαμε. Στο Λουτράκι βαρεθήκαμε λίγο γιατί οι καθηγητές μας είπαν να τα κλείσουμε..., μου απάντησε.

Αυτό ήταν! Ένα κλικ έγινε μέσα μου και άρχισα να της περιγράφω πόσο ωραία περνούσαμε εμείς στις σχολικές εκδρομές, χωρίς κινητά, σερφάρισμα και ανταλλαγή μηνυμάτων. Με κοίταξε όπως υποθέτω θα έκανε μπροστά σε ένα μουσειακό έκθεμα και την ώρα που με αποχαιρετούσε μου πέταξε την πρόκληση:

-Κυρία Μαρία, βρείτε φωτογραφίες να μου δείξετε, γιατί εμένα μου ακούγεται τραγικά βαρετό αυτό που μου λέτε.

Τις φωτογραφίες από τις σχολικές εκδρομές της δεκαετίας του ΄80, τις είδε μόλις χθες η πιτσιρίκα. Και από όλες, για έναν λόγο που δεν κατάλαβα, την προσοχή της τράβηξε αυτή που αναρτώ. Η πιο θαμπή, η πιο "κουνημένη" από τις άλλες. Την έπιασε στα χέρια της, την κοίταξε σιωπηλή για λίγα λεπτά και μετά σχολίασε:

-Εδώ μοιάζετε να περνάτε πολύ καλά. 

Κοίταξα στην πίσω πλευρά, για να θυμηθώ πότε τραβήχτηκε.
"1985. Ημερήσια εκδρομή στην Στενή Ευβοίας".

Με την Λιάνα, τη Δήμητρα, την Γιώτα και τον Γιώργο, αγκαλιά με ένα ντέφι, τις φωτογραφίες του Γκάλη και του Σαραβάκου (τι γιατί; τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται...) και στο βάθος τον Νίκο, την Μαρία, τον Κώστα και τα άλλα παιδιά, μέσα σε γέλια, χαρά, πειράγματα, τραγούδια, αθώα (ή λιγότερο αθώα) φλερτ... 

Είναι μαγική η τεχνολογία. Είναι ανεκτίμητη η αλλαγή που έχει επιφέρει στις ζωές μας. Όμως - που να πάρει...- υπήρχαν και πράγματα που τα κάναμε καλύτερα χωρίς αυτήν. Και οι σχολικές εκδρομές της εφηβείας μας, ήταν σίγουρα ένα από αυτά...

Την πρώτη φορά που ανανέωσα το διαβατήριο μου με βάση τις αυστηρές προδιαγραφές που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα στα μέσα του 2000, έγινα έξαλλη με την φωτογραφία που υποχρεώθηκα να χρησιμοποιήσω. "Εντελώς άβαφτη, με τα μαλλιά να μην πέφτουν στο πρόσωπο, ακίνητη, αγέλαστη... αλλιώς το σύστημα θα τις απορρίψει", μου εξήγησε ο φωτογράφος βγάζοντας μου μία από τις χειρότερες φωτογραφίες της ζωής μου (νόμιζα...).

Τότε, το είχα θεωρήσει υπερβολή και το είχα αποδώσει στην "αμερικανική υστερία" που είχε επικρατήσει μετά την πτώση των Δίδυμων Πύργων. Όλα αυτά μέχρι που μία ανασκαφή του μπαμπά μου στα μπαουλάκια του με τα ενθύμια του χθες, έφερε στο φως ένα διαβατήριο που είχα βγάλει την δεκαετία του ΄80.

Ιούνιος 1985, περνάω αυτήν την υπέροχη φάση της εφηβείας που δεν θέλω καθόλου να μοιάζω με χαριτωμένο καστανόξανθο κοριτσάκι με γρκίζα ματάκια και κάνω ό,τι μπορώ για να μεταμορφωθώ σε αγριάνθρωπο απροσδιορίστου φύλου. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπετε στην ασπρόμαυρη φωτογραφία του διαβατηρίου μου. Ουσίες δεν έχω δοκιμάσει ποτέ στη ζωή μου (για να ακριβολογώ δεν έχω δοκιμάσει ούτε κανονικό τσιγάρο) όμως αυτή η εικόνα θα ήταν αρκετή για να κινητοποιήσει άνετα τις τελειωνακές αρχές όλου του πλανήτη που -θεωρώντας με ως ύποπτη για χρήση, κατοχή και διακίνηση απαγορευμένων ουσιών- θα μπορούσαν άνετα να με συλλάβουν!

Ευτυχώς για μένα, τα μέτρα ασφαλείας των αεροδρομιών όλου του κόσμου μάλλον παραήταν χαλαρά την δεκαετία του ΄80 κι έτσι όχι μόνο δεν κίνησε υποψίες η φάτσα μου αλλά δεν βρέθηκε ούτε ένας αστυνομικός να παρατηρήσει ότι τα "ΚΑΣΤΑΝΑ" μάτια που αναγράφονται φαρδιά πλατιά ότι διαθέτει η κάτοχος του διαβατηρίου, δεν ταιριάζουν επ' ουδενί με τα γκριζοπράσινα δικά μου! Και επειδή βλέπω ότι το χρώμα ματιών είναι συμπληρωμένο με σφραγιδούλα, κάτι μου λέει ότι οι Ελληνικές Υπηρεσίες Έκδοσης Διαβατηρίων των '80s είχαν μόνο δύο επιλογές: Μαύρα ή Καστανά. Πράσινα και Γαλάζια, στο πυρ το εξώτερον... Με λεπτομέρειες θα ασχολούμαστε τώρα;

Ξεφυλλίζοντας σήμερα εκείνο το χειρόγραφο διαβατήριο, με την άθλια φωτογραφία και τα λανθασμένα στοιχεία (ακόμη και η υπογραφή δεν είναι δική μου...), το μόνο που μπορώ να αισθανθώ είναι ανακούφιση γιατί η Ελλάδα υποχρεώθηκε να υιοθετήσει τις αυστηρές προαδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμα αυτό. Το εάν και κατά πόσο μπορούν να παραβιαστούν από τους κακοποιούς και τους τρομοκράτες, είναι άλλο θέμα.  

Πειραιάς. Άγιος Βασίλης. Τέλη της δεκαετίας του ΄70, αρχές του ΄80. Εγώ, "η μεγάλη", ο Νίκος, ο μικρότερος αδελφός μου και το Μαράκι, η Μαρία Λεκάκου, γειτόνισσα και φίλη. Παίρναμε τα τριγωνάκια μας, φορούσαμε τα καλά μας και ξεκινούσαμε αξημέρωτα! "Για να προλάβουμε να τα πούμε πρώτοι εμείς, πριν πάνε τα άλλα παιδάκια".

Χτυπούσαμε επίμονα τα κουδούνια, αρχικά των διαμερισμάτων της πολυκατοικίας κι ύστερα των διπλανών πολυκατοικιών, των απέναντι, των παρακάτω. Αφού εξαντλούσαμε το δικό μας οικοδομικό τετράγωνο, σειρά είχε η ανηφόρα της Φραγκιαδών, αυτή που οδηγεί στην Καλλίπολη.

"Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας. Χριστού τη Θείαν Γέννησιν να πω στ' αρχοντικό σας", ξανά και ξανά, μέχρι που φτάναμε "στα σύνορα". Η οδός Σκουλούδη ήταν το όριο μας. Δεν συνεχίζαμε ποτέ προς την Πλατεία Σερφιώτου. Την νιώθαμε "άλλη γειτονιά" που ανήκε δικαιωματικά στα "άλλα παιδιά". Γι αυτό κάναμε στροφή αριστερά και κατηφορίζαμε σιγά σιγά την οδό Ζαννή μέχρι τη γωνία με την οδο Σαχτούρη.

Άνθρωποι αγουροξυπνημένοι, άλλοι χαμογελαστοί, άλλοι μουρτζούφληδες, σχεδόν όλοι μας άνοιγαν τις πόρτες τους, άκουγαν τα (παράφωνα) κάλαντα μας, μας ανταμείβανε με πολλές ευχές, σπιτικά γλυκά και γερά χαρτζιλίκια, έτοιμα από βραδύς "για τα παιδιά που θα μας τα πούνε αύριο".

Ο ανταγωνισμός μεγάλος, πολλά γειτονόπουλα κουβαλούσαν μαζί τους μουσικά όργανα και έδιναν μικρές μουσικές παραστάσεις, όμως εμάς δεν μας ένοιαζε γιατί είχαμε μαζί μας το "υπερόπλο" που λεγόταν Νίκος. Μονίμως χαμογελαστός ο αδελφός μου, "διάσημος" στην ευρύτερη περιοχή του Άγιου Βασίλη, γνωστός ως "ο Νικολάκης", ήταν αδύνατο να του αρνηθείς όταν χαμογελούσε χωρίς δόντια και σου έλεγε "να τα πούμε;". Μονο την πρώτη στροφή από τα κάλαντα ήξερε ο Νικολάκης, ποτέ δεν μπήκε τον κόπο να μάθει και τα υπόλοιπα, αλλά τι σημασία είχε; Τον αγαπούσαν όλοι! Αυτο μετρούσε...

Ήταν ΓΙΟΡΤΗ η παραμονή των Χριστουγέννων στις γειτονιές του Πειραιά εκείνα τα χρόνια. 1977, 1978, 1979, 1980, 1981...Η εγκληματικότητα δεν αποτελούσε ακόμη πρόβλημα, τα παιδιά μπορούσαμε να κυκλοφορούμε άφοβα στους δρόμους, οι Πειραιώτες μας καλοδέχονταν, ελάχιστοι, μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού απέφευγαν να μας ανοίξουν τις πόρτες τους. Για όλους ήταν καλοτυχία και χαρά να γεμίζουν οι πολυκατοικίες παιδικές φωνές και ήχους από τριγωνάκια. Κανείς δεν μετρούσε τις 20 ή και τις 50 δραχμές που απλόχερα μας πρόσφεραν. Όχι γιατί τους περρίσευαν, δεν ήταν πλούσιοι σε χρήματα, είχαν όμως τεράστια αποθέματα καλής διάθεσης και ψυχικής γενναιοδωρίας... Και το κυριότερο: είχαν ελπίδα!

Περασμένες 12 το μεσημέρι πια, όταν έφτανε η ώρα του ταμείου, που πάντα μα πάντα κρατούσα εγώ "η μεγάλη", χωρίζαμε στα τρία τα μπαξίσια και τρέχαμε να τα ξοδέψουμε χωρίς καθυστέρηση. Ο αδελφός μου για να αγοράσει άλλη μία μπάλα ποδοσφαίρου. Το Μαράκι μια ακόμη Μπάρμπι. Κι εγώ, στο βιβλιοπωλείο του Μπακογιάννη για άλλο ένα βιβλίο...

Είναι ευλογία, προίκα, δώρο ανεκτίμητο τα όμορφα παιδικά χρόνια... Κι ας το καταλαβαίνεις αργά, όταν πια είσαι "μεγάλος"... Το συνειδητοποίησα σήμερα, για πολλοστή φορά, βλέποντας στους δρόμους του Φαλήρου 25άρηδες να λένε τα κάλαντα για να βγάλουν χαρτζιλίκι... Και μικρά παιδάκια να συνοδεύονται απαραιτήτως από τους γονείς τους υπό τον φόβο των ληστών που παραμονεύουν πια σε κάθε γειτονιά... Δεν ήταν όλα καλύτερα παλιότερα. Όσα όμως ήταν, ήταν ΠΟΛΥ ΚΑΛΥΤΕΡΑ!

Καλά Χριστούγεννα σε όλους. Με υγεία, αισιοδοξία και λιακάδα στις ψυχές μας... Όπως παλιά...